Gisteren kwam het coalitieakkoord naar buiten en met interesse las ik het. Dat lezen deed ik vanuit mijn professionele interesse (duurzame energie gerelateerd) en al met al kan ik niet anders constateren dat vanuit die interesse bekeken het hart van de nieuwe coalitie op de goede plek zit. Wel roept het akkoord op (veel) plekken vragen op en geeft daarom ruimte voor interpretaties. Ik neem de lezer graag mee naar bepaalde passages in het akkoord waar opvallende ambities staan die voor duurzame energie consequenties hebben (of die ik in algemeenheid opvallend vond). Doe er je voordeel mee.

Stimuleren participatie

“We stimuleren op lokaal niveau mogelijkheden voor burgerparticipatie en burgerinitiatieven, zoals een uitdaagrecht waarbij mensen de mogelijkheid hebben om publieke taken over te nemen van de gemeenten, met de publieke middelen die hiervoor nodig zijn.” Dit kon je al aan zien komen vanuit de agenda van de CU die het ‘right to challenge’ als één van de oplossingen ziet om het vertrouwen in het openbare bestuur te herstellen. De vraag is echter wel waar dat stimuleren dan uit bestaat en om welke publieke taken het gaat. De interessante vraag is of de energiegemeenschappen (zie daarvoor het voorstel van de Energiewet) daar een rol in kunnen pakken.

Dominantie buitenlandse 4 commerciële ondernemingen

“Media en de toegang tot informatie worden meer en meer gedomineerd door grote en veelal buitenlandse 4 commerciële ondernemingen. Om die dominantie te voorkomen wordt de Mededingingswet gemoderniseerd.” Dominantie kan je alleen voorkomen door te zorgen dat er geen marktmacht is en dat er dan dus ook aanbod van meer partijen komt. Benieuwd hoe naast Google, Meta, Amazon en Microsoft (dat zijn de 4 toch?) de overheid een rol ziet voor derden.

Minister voor Klimaat en Energie

“Er komt een minister voor Klimaat en Energie die regie voert over het beleid en het klimaatfonds. We versterken de uitvoeringskracht van het Rijk en de medeoverheden om de transitie te kunnen uitvoeren. Een onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad (zoals in het Verenigd Koninkrijk) beoordeelt het beleid en adviseert erover. Met een generatietoets borgen we dat het beleid ontwikkeld wordt vanuit een brede-welvaartsbenadering. We betrekken burgers actief bij het klimaatbeleid.” Dit is een goed uitgangspunt en past bij de 35 miljard die wordt vrijgemaakt. Ook een generatietoets (wat dat dan ook is) lijkt mij een prima plan, waarbij ik die toets maar uitleg of met het beleid ook over 30 jaar zoden aan de dijk zet. En een adviesraad die zich buigt over ‘grootse klimaatplannen’ lijkt me heel zinvol. Stel, we besluiten vol te gaan voor H2, dan is een second-opinion een goed plan. Maar zou die raad dan niet eigenlijk door het Parlement de opdracht verstrekt moeten krijgen? Nieuwe politiek is gebaat bij meer afstand tussen Kamer en Kabinet.

Snelle procedures voor energie-infrastructuur

“De procedures voor de realisatie van nieuwe grootschalige energie-infrastructurele projecten die van nationaal belang zijn, gaan te traag. We brengen daarin versnelling aan door een aanpak zoals in de Crisis- en Herstelwet (Chw).” Welke grootschalige projecten zijn van nationaal belang? Soms is een ‘bottleneck’ in de regio die niet grootschalig van belang voor het gehele land. Ik zou dus dit laten gelden voor alle relevante energie-infrastructurele projecten; groot of klein, regionaal of nationaal. Helaas heeft het kabinet in wording zich niet uitgelaten over vragen wat betreft het verlenen van voorrang voor bijv. een ziekenhuis wat betreft netcapaciteit boven een (laten we zeggen) datacenter. Een gemiste kans.

Kernenergie

“Kernenergie kan in de energiemix een aanvulling zijn op zon, wind en geothermie en kan worden ingezet voor de productie van waterstof.” Deze link had ik zelf nog niet gelegd, maar om meer H2 te krijgen, hebben we meer (CO2-neutrale) opwek nodig en als ons land en onze zee te klein is, is kernenergie een oplossing om in ons kleine landje toch meer opgesteld vermogen te krijgen. Maar bij die kerncentrale komt dan ook een elektrolyser neem ik aan? Borssele is bij uitstek goed gepositioneerd en blijft langer open. Alleen jammer dat de plannen van DELTA voor een uitbreiding van kernenergie van een aantal jaren terug de prullenbak in zijn gegaan ten gevolge van beleid. Hoe kan je nu in kernenergie investeren als het beleid zo draait? Als het kabinet echt iets wil met kernenergie; spreek dan nu af wat de ambities zijn voor de komende 30 jaar en kom daar niet elke 4 jaar op terug!

Biomassa

“We bouwen het gebruik van houtige biomassa voor energiedoeleinden zo snel mogelijk af, waarbij we rekening houden met de kosteneffectiviteit. Biomassa wordt zo hoogwaardig mogelijk ingezet aan de hand van de cascaderingsladder. We staan alleen het gebruik van houtige biomassa die geproduceerd is in de EU toe, zodat we de naleving van duurzaamheidscriteria kunnen monitoren. We zorgen ervoor dat duurzame alternatieven voor warmte versneld worden ontwikkeld.” Vanuit de idee dat biomassa een suboptimale manier is om te emissievrij te verwarmen (hetgeen betwist kan worden), is deze alinea te begrijpen. Maar wat is ‘zo snel mogelijk afbouwen’? Geen nieuwe installaties of bestaande installaties ook actief uitfaseren? Ik neem aan het eerste. En valt hier ook het hobbystoken onder?

Hernieuwbaar op land

“Er komen heldere afstandsnormen voor de bouw van windmolens op land en we stimuleren (financiële) participatie van omwonenden om het draagvlak te versterken. Gezien de schaarse beschikbare ruimte zetten we vooral in op grootschalige installatie van zonnepanelen op daken, inclusief normering”. Allereerst lijkt de formulering er op te duiden dat er geen heldere afstandsnormen zijn voor windmolens op land. En gaat het dan om normen voor veiligheid of geluid of slagschaduw vis-a-vis een afstand? Ik leg het maar zo uit dat er een harde absolute grens in meters komt, in plaats van een grens in meters die door de normen wordt bepaald (en dat die grens dus per geval verschillend kan zijn). En gaat het alleen om de bouw of bouw en exploitatie? Ik duid dit vooral als de invulling van het Rijk van de verplichte PlanMER wat betreft normen voor windturbines als gevolg van de uitspraak van de Raad van State inzake het Nevele-arrest. En wat is dan ‘stimuleren’ van participatie? Komt er meer dan dat er nu al is vanuit de Omgevingswet en het Klimaatakkoord?

Verbod zon op land?

“Zonnepanelen op land staan we alleen toe, als multifunctioneel gebruik van dat land mogelijk is, bijvoorbeeld op rijksgronden.” Dit is een brisante als dit over de gehele linie geldt. Of gaat dit alleen voor zover het Rijk bevoegd gezag is of het eigendom van gronden heeft? En wat is ‘multifunctioneel gebruik’? Betekent dit dat landbouwgrond niet meer mag worden gebruikt voor een zonnepark, tenzij er schapen onder lopen of er tevens een toeristische trekpleister van wordt gemaakt? Hier zou ik echt willen zeggen: Rutte IV, verklaar je nader.

Isolatie

“We gaan op basis van een programmatische aanpak – met een langjarig Nationaal Isolatieprogramma mét commitment en middelen tot ten minste 2030 – woningen sneller, slimmer en socialer isoleren. We benaderen mensen actief, bundelen vraag en aanbod, beginnen bij de woningen die het slechtst geïsoleerd zijn en bieden (extra) ondersteuning aan huishoudens met een laag- en middeninkomen.” Hier kan ik enthousiast van worden, omdat met een moeilijk vraagstuk de overheid actief mensen gaat benaderen. Ik ben wel heel benieuwd hoe dit in daden wordt omgezet. Iedereen aan de energie-adviseur? En de extra ondersteuning is interessant, ook al omdat het kabinet af wil van het woud van toeslagen. Ik wacht in spanning af.

Geen ontbrandingsmotoren na 2030

“Het streven is dat uiterlijk in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. We introduceren in 2030 een systeem van Betalen naar Gebruik voor alle automobiliteit en stellen in deze kabinetsperiode wetgeving vast. Basis voor het systeem is de motorrijtuigenbelasting, waarvan het tarief afhankelijk wordt gemaakt van het jaarlijks verreden aantal kilometers. De heffing is niet tijd- en plaatsgebonden en vervangt de dan nog bestaande tol-tracés, zoals de Westerscheldetunnel, de Kiltunnel en de voorgenomen doorgetrokken A15. Dit betekent dat gebruikers van elektrische en fossiele auto’s beiden gaan meebetalen aan het weggebruik.” Per 2030 kunnen petrolheads in Nederland dus geen nieuwe diesel (oid) meer kopen. Maar wel iedere gebruiker gaat per gereden km betalen. Als dat is om alle wegen van te onderhouden en betalen is dat te begrijpen.

Landschapsgrond (wat dat dan ook is)

“We stimuleren nieuwe verdienmodellen zoals ‘bio-based’ bouwmaterialen, ‘carbon credits’ en stikstofbinding. Met langjarige overeenkomsten en een passende vergoeding vergroten we de mogelijkheden van (agrarisch-)natuur en landschapsbeheer. We creëren een tussenvorm van natuur- en landbouwgrond: landschapsgrond. Hiermee en door uitbreiding van natuurareaal vergroten we het leefgebied van kwetsbare soorten en brengen we de doelen van de Vogel- en Habitatrichtlijn dichterbij.” Interessant, landschapsgronden….. Het is geen natuurgrond en geen landbouwgrond; is het dan natuur waar landbouw mogelijk is of juist landbouwgrond met veel natuurwaarden? En wat is dan het voordeel voor de eigenaar om ‘landschapsgronden’ te hebben?

De boer is troef

“Samen met ketenpartijen en de Autoriteit Consument en Markt maakt de overheid bindende afspraken om de positie van de boer in de keten te versterken. We verwachten een niet-vrijblijvende bijdrage van banken, toeleveranciers, de verwerkende industrie en de retail. Waar nodig worden afspraken juridisch geborgd. Van supermarkten verwachten we transparantie over de wijze waarop hun gehele assortiment aantoonbaar duurzaam en diervriendelijk wordt, inclusief duurzaam inkoopgedrag en een eerlijke prijs voor boeren. We onderzoeken op welke wijze een bijdrage van de consument aan de verduurzaming van de landbouw vormgegeven zou kunnen worden. Om bewuste keuzes te stimuleren wordt in Nederland geproduceerd voedsel voorzien van een herkomstetiket. De overheid committeert zich bij haar inkoop aan duurzaam en lokaal geproduceerd voedsel.” Interessant en hier is behoefte aan. Ik zou graag gestimuleerd worden om lokale producten te kopen die ook echt kunnen concurreren. En ‘helpt elkaar, koop Nederlands waar’….. de overheid committeert zich aan de inkoop van duurzaam en lokaal geproduceerd voedsel. Het EU-recht en het vrije verkeer van goederen verzet zich dus niet tegen deze discriminatie? Zo ja, dan kan dit ook gelden voor de inkoop van Nederlandse garanties van oorsprong wat betreft energie-productie? Graag zou ik ook de redenatie willen vernemen waarom in deze het EU-recht geen belemmering is.

Wil de echte ZZP’er opstaan

“Helderheid voor zelfstandigen. Echte zelfstandigen worden ondersteund en ondernemerschap wordt gestimuleerd. De verdere ontwikkeling van een webmodule kan bijdragen aan het vooraf verkrijgen van zekerheid voor zzp-ers over de aard van de arbeidsrelatie. Schijnzelfstandigheid wordt tegengegaan door betere publiekrechtelijke handhaving in het geval van het vermoeden van werknemerschap. Er komt een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zelfstandigen, die zo wordt vormgegeven dat oneerlijke concurrentie en te grote inkomensrisico’s voor individuen worden voorkomen. Hiermee houden we rekening met de randvoorwaarden uit het pensioenakkoord.” Tja, een webmodule die eigenlijk de verklaring arbeidsrelatie (VAR) weer is maar dan door een self-assessment? En die arbeidsongeschiktheidsverzekering; wordt die verplicht? En hoe moet ik ‘oneerlijke concurrentie’ zien ten opzichte van die verzekering? Dat de ene ZZP’er nu wel die verzekering heeft en de andere niet? Hier zie ik noch ambitie noch oplossingen maar enkel de noodzaak om met enig beleid te komen in een hoofdpijndossier. De oplossing is simpel; maak loondienst aantrekkelijker voor mensen dan dat het nu is. Dan komen de echte zelfstandigen echt boven drijven.

Chief Medical Officer vs Chief Energy Officer

“We overwegen of een Chief Medical Officer, die vanuit technisch-inhoudelijke kennis opereert, kan bijdragen aan betere publieke zorg.” Even los waar deze CMO komt te werken (in het ministerie? Bij instellingen?), is dit best een goed idee om breder toe te passen. Hebben we ook niet een ‘Chief Climate & Energy Officer’ (CCEO) nodig? Maar voor de CCEO heeft men de vorm gevonden van een onafhankelijke adviesraad. Waarom dan dat hier ook niet een raad in plaats van 1 persoon die vanuit technisch-inhoudelijke kennis opereert? Of is dit een beloning / zoethoudertje voor mensen die Ernst Kuipers, Diederik Gommers of Marcel Levi als minister willen zien?

Perverse prikkels

Niet helemaal energie-gerelarteerd maar het vermelden waard is “Voor transformatie naar passende zorg, de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en afremmen van perverse prikkels hebben ook medisch-specialistische bedrijven een verantwoordelijkheid. Indien bij deze medisch-specialistische bedrijven onvoldoende verbetering optreedt binnen twee jaar zal er regelgeving komen zodat alle medisch specialisten in loondienst gaan. Daartoe wordt regelgeving voorbereid.” Dit is een teken aan de wand voor medisch-specialisten. De regelgeving ligt al klaar en binnen nu en 2 jaar moeten ‘medisch-specialistische bedrijven een verantwoordelijkheid’ nemen. Mijn vraag evenwel: wie zijn die bedrijven en wat is die verantwoordelijkheid? Namen en rugnummers graag.