Gisteren kwam de Europese Commissie [1] met een voorstel voor zo een Europese Energie Unie.  Momenteel zijn we nog in de fase van voorstellen van de Commissie, waar vervolgens het Europees Parlement en de Lidstaten zelf nog iets van moeten vinden. Het duurt dus nog wel even voordat we weten wat er van het voorstel overblijft. Vergelijk het met een consultatieversie aangaande een wetsvoorstel in Nederland dat nog eerst verder moet uitkristalliseren, en dan nog langs de Raad van State en door de Tweede en Eerste Kamer moet.

Hoofdlijnen Energie Unie

Zoals je van een regering van een “land” met 500 miljoen inwoners [2] mag verwachten, richt de Commissie zich op de grote lijn. Die lijn schets de Commissie zelf als volgt (met daaronder een korte observatie van mijn kant):

Solidariteit

Het verminderen van de afhankelijkheid van een Lidstaat van één leverancier (buiten de EU) en het kunnen vertrouwen op andere Lidstaten, vooral wanneer ze geconfronteerd worden met verstoringen in de energievoorziening. 
Openheid bij Lidstaten over deals die te maken hebben met energie of gas afkomstig landen buiten de EU

Vanuit het vertrekpunt van de voorgangers van de EU (vrede, solidariteit en economische ontwikkeling) is dit een logisch gegeven. Maar hoe kijkt een Lidstaat er tegenaan als die mooie gasdeal met Rusland over een rotonde wellicht strijdig is met de Europese belangen? Ik weet nu al wat UKIP, Front National en de PVV voor een positie gaan innemen.

Energiestromen, als ware het een vijfde vrijheid

Vrije stroom van energie over de grenzen heen – strikte toepassing van de huidige regels op gebieden zoals energie ontvlechting en de onafhankelijkheid van de regelgevende instanties – het nemen van juridische stappen indien nodig. 
Herinrichten van de elektriciteitsmarkt om meer met elkaar verbonden, meer duurzame en meer responsief te kunnen zijn. 
Interventies op de interne markt en de geleidelijke afschaffing van milieuonvriendelijke subsidies.

De Commissie spreekt van een vijfde vrijheid, naast die van personen, kapitaal, goederen en diensten. Ik zou dus uiteindelijk mijn zonne-stroom aan een Grieks staatsburger moeten kunnen verkopen via het internet?

Vanuit een pareto-efficiency [3] biedt dit voor landen met veel hernieuwbare energie mogelijkheden nieuwe kansen. Maar als het zo makkelijk is de stroom uit Spanje te krijgen, hoe zit het dan met de logica voor investeringen in bijvoorbeeld die vermeend duurdere stroom afkomstig van windmolens op zee?

De beweging naar deze “vijfde vrijheid” zijn we in West-Europa overigens al lang aan het maken, gegeven de marktkoppelingen voor elektriciteit met België, Duitsland, Engeland en Noorwegen (=EFTA). Eenheid is echter zeer zinvol omdat er veelal nationale tegenstrijdige regels zijn bij gelijkende belangen.

Benieuwd echter wel hoe hier nu de verplichte splitsing van netbeheerders in past die we in Nederland voorstaan.

Deze wens gaat natuurlijk wel gepaard met grote investeringen in de onderliggende 
(HS en hogedruk) infrastructuur. Een infrastructuur die al wel redelijk op orde is in Nederland en haar omringende landen hebben. In Oost-Europa is echter werk aan de winkel, maar wie gaat dat betalen? Betalen we straks in Nederland mee voor netverzwaringen in bijvoorbeeld Bulgarije en betaalt het Nederlandse bedrijfsleven dan ook evenveel als de consument? 
Of is er hiermee een argument gevonden om toch zelf lokaal te gaan opwekken (bijvoorbeeld wind op zee) en te distribueren, in plaatst van in te zetten op grote, zware pan-Europese kabels en leidingen? Immers, vanuit de socialisering van netinvesteringen is het zinvol die investering niet te doen als je met andere en goedkopere oplossingen hetzelfde kan bereiken. Ik ben benieuwd.

Trias Energetica: energie-efficiëntie voorop

We moeten fundamenteel herdenken en energie-efficiëntie behandelen als een energiebron, zodat dit op gelijke voet kan concurreren met opwekkingscapaciteit. 
Tevens moeten we werken aan een overgang naar een CO2 vrije samenleving die is gebouwd om ervoor zorgen dat de lokaal geproduceerde energie – met inbegrip van hernieuwbare energiebronnen – eenvoudig en efficiënt kan worden geabsorbeerd in het net.
Bevorderen van EU technologisch leiderschap door het ontwikkelen van de volgende generatie van duurzame energie technologie en om marktleider te worden in elektromobiliteit.

Interessante exercitie om te bepalen hoe je nu een reductie van 10 kWh op een energieverbruik van 100 kWh gelijk gaat behandelen als de 10 kWh die je bij hetzelfde verbruik zelf opwekt (effectief neem je in beide gevallen dan 90 kWh van het net af).

Conclusie

Natuurlijk gebruik de Commissie mooie woorden, maar ik zie hier wel meer ambitie en urgentie dan in het Energie-akkoord. Logisch ook, want het is nog maar een voorstel.

Ik denk evenwel dat het beter werkt om inzake het energie-dossier een punt op de horizon te zetten dan om te polderen. Het strategische energievraagstuk en de (vermeende) opwarming van de aarde is van een te groot belang om consensus te zoeken.

Er moet mijns inziens dus maar gaan gebeuren zoals de wetgever dat wil dat het gaat gebeuren (immers; wij zijn de wetgever in een democratie), waarna het ook nageleefd moet worden en waarbij – na overtreding – sanctionering volgt.

Randvoorwaarde is dan wel dat u en ik ons meer een mening gaan vormen over wat Europa voor ons is alsmede over wat energiegebruik, -besparing en -opwek en de consequenties daarvan voor onze samenleving betekent. Als dat het gevolg is van de huidige voorstellen van de Commissie, dan is dat alleen maar winst.

De vraag of de Europese Unie goed bezig is, beantwoord ik dus volmondig met ja.

Niet iedereen is natuurlijk (helemaal) tevreden [4], maar dat is – zoals ik al eerder opmerkte – “collateral damage” waar we mee te leven hebben.

————————

[1] http://ec.europa.eu/priorities/energy-union/index_en.htm
[2] http://www.europa-nu.nl/id/vh6tqk1kv3pv/europese_unie_in_cijfers
[3] http://nl.wikipedia.org/wiki/Pareto-effici%C3%ABntie
[4] http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/article/2015/02/european-commission-unveils-draft-energy-strategy?cmpid=StorageNL-Thursday-February26-2015