Op 2 maart 2023 publiceerde de ACM een relevant artikel. De ACM geeft aan dat zij het zgn. ‘maatschappelijk prioriteren’ door netbeheerders mogelijk maakt. Dit even los van de vraag of netbeheerders daar in algemeenheid nu de zegen van de ACM voor nodig hadden en niet al eerder zelf dat konden doen (ik schreef daar enige tijd terug dit over).

Bye-bye ‘first come first served’

We kunnen dus wel zeggen dat de teerling geworpen is wat betreft de wijze waarop non-discriminatie – wat betreft toewijzing van aansluit- en transportcapaciteit door netbeheerders – moet worden uitgelegd. Bye-bye ‘first come, first served’….. Het was fijn je te kennen en tot voor de congestieproblematiek hadden we een goed huwelijk, maar onder (hoog)spanning kon onze relatie niet stand houden… 

Redenatie ACM

De ACM lijkt nu ruimte te zien voor ‘voorrang’ voor 2 categorieën, te weten (1) projecten die netcongestie beperken of oplossen en (2) projecten met een maatschappelijke functie. Daarbij zal de netbeheerder wat betreft de dan ontstane verdeelmethodiek objectief dienen te handelen.

We gaan het zien hoe het gaat uitwerken en er komt een netcodewijziging aan incl. een toelichting van de ACM hoe die de verdeling op basis van die categorieën voor zich ziet. Tot dat moment kunnen netbeheerders echter al wel direct aan de slag en als ze gemotiveerd voorrang geven (aan ziekenhuizen boven casino’s zo te verstaan) dan zal de ACM niet handhaven. 

Ik moet zeggen dat ik dit goed nieuws vind en juich dit initiatief toe, maar…….

Complexiteit

….. ik zie al wat lijken drijven en ik noem er 2.

Allereerst is mij niet duidelijk of bestaande projecten met een plek in de wachtrij nu een positie dalen als er voorrang aan een ander project wordt gegeven. Met andere woorden, werkt het prioriteren met terugwerkende kracht of gaat het per heden in? Vanuit logica bekeken zal het met terugwerkende kracht werken (anders is prioriteren alleen effectief op termijn) en heeft dus een nieuw ziekenhuis of woonwijk die wordt aangesloten voorrang op het pretpark dat als eerste in de wachtrij stond.

Een andere relevante vraag is of decentrale hernieuwbare energie – die deels de congestie veroorzaakt – het kind van de rekening wordt. Wordt deze activiteit geacht een minder maatschappelijke functie te hebben dan woningbouw, veiligheidsdiensten, gezondheidszorg of scholen die de ACM expliciet noemt? En waarom noemt de ACM nu juist deze functies en niet zon- en windparken, georthermie, biogas en andere projecten die dienen om fossiele brandstoffen te vervangen? Het bericht van Enexis doet het ergste vermoeden. Althans, dat deze netbeheerder het niet zo op zonneparken heeft op plekken waar geen of minder vraag is naar stroom en die parken dus een minder maatschappelijke functie vindt hebben.

EU vindt hernieuwbare energie van hoger algemeen belang

Maar als zo wordt geredeneerd, dan is dat voor mij lastig te rijmen met de verordening van de Europese Raad die nu juist hernieuwbare energie (in zgn ‘go-to area’s) wel als projecten ziet met een grote maatschappelijke functie en dat procedures verkort moeten worden. Ik citeer:

Een van de tijdelijke maatregelen is de invoering van een weerlegbaar vermoeden dat hernieuwbare-energieprojecten van hoger openbaar belang zijn en de volksgezondheid en de openbare veiligheid ten goede komen voor de toepassing van de relevante milieuwetgeving van de Unie, tenzij er duidelijke aanwijzingen zijn dat die projecten grote nadelige milieueffecten hebben die niet kunnen worden beperkt of gecompenseerd. 

Installaties voor hernieuwbare energie, inclusief warmtepompen of windenergie, zijn van cruciaal belang om de klimaatverandering en de verontreiniging te bestrijden, de energieprijzen te verlagen, de afhankelijkheid van de Unie van fossiele brandstoffen te verminderen en de voorzieningszekerheid van de Unie te waarborgen. Door het vermoeden dat installaties voor hernieuwbare energie, inclusief warmtepompen, van hoger openbaar belang zijn en de volksgezondheid en de openbare veiligheid dienen, zouden die projecten, indien nodig, met onmiddellijke ingang kunnen profiteren van een vereenvoudigde beoordeling voor een specifieke afwijking, zoals in de desbetreffende milieuwetgeving van de Unie is bepaald. 

De Raad heeft dus uitgemaakt dat zij van mening is dat hernieuwbare energieprojecten (tijdelijk) van een hoger algemeen belang zijn (in ieder geval voor de toepassing van milieuwetgeving). Dat laatste is ook niet zo gek bekeken vanuit de oorlog in Oekraïne en de noodzaak de gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan en dat was de reden van die verordening. Dit overigens als vooruitlopende maatregel in het kader van het Commissie Voorstel voor een Richtlijn waarmee zij beoogt de groene transitie naar hernieuwbare energie en meer energie-efficiëntie te versnellen.

Mijn verwachting; voorrang voor hernieuwbare energie projecten in ‘go-to area’s’

Ik verwacht op basis van het voorgaande dat in het voorstel voor een aanpassing van de Netcode de zon- en windparken die dicht bij plekken komen waar ook veel verbruik is (‘energyhub’s’ in netbeheerders jargon), een maatschappelijke functie gaan hebben en voorrang krijgen. Maar dat parken die ver van verbruik afliggen dat niet hebben (en wellicht zelfs een plekje op de ranglijst dalen).

Een goede fles wijn erop (of een 4-pak Westmalle) dat dit één van de uitkomsten gaat zijn van de exercitie van de ACM en de netbeheerders. Wie durft?

Zoals altijd nooit een saai (juridisch) moment in de energiesector en proost!